21.7.09

Catch 22 by Joseph Heller

Ένα βιβλίο αρκετά δύσκολο στην ανάγνωση, όχι τόσο λόγω του ιδιαίτερου λεξιλογίου όσο λόγω των πολυάριθμων χαρακτήρων του και τον εξεζητημένων ονομάτων που δίνονται σε αυτούς.

Παρ’ όλες τις προαναφερθείσες δυσκολίες, το συστήνω ανεπιφύλακτα στα άτομα που μπορούν να διακρίνουν και να ασπαστούν την ειρωνεία της «καθημερινότητας». Ωστόσο, το μυθιστόρημα αυτό δεν πραγματεύεται «καθημερινές» καταστάσεις ούτε στο ελάχιστο, αλλά καταφέρνει να φέρει το εξωπραγματικό στο επίπεδο του συνηθισμένου, το ακραίο στο επίπεδο της ρουτίνας και να μετατρέψει το δράμα σε τραγική ειρωνεία και μαύρο χιούμορ.

Η ιστορία κινείται στο χρονικό πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι ήρωές του κινούνται εντός ενός τάγματος της αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής το οποίο προγραμματίζει βομβαρδισμούς στόχων στα Ιταλικά εδάφη. Ο κυρίως ήρωας είναι ο Γιοσάριαν, ο χαρακτήρας όμως του οποίου δεν ολοκληρώνεται χωρίς τα καρικατούρες-μέλη του τάγματός του. Όλοι οι δευτερεύοντες χαρακτήρες αυτού του βιβλίου είναι χοντροκομμένοι και εξωπραγματικοί, αποτελούν όμως θέσεις κλειδιά για την ροή της ιστορίας και για την ανάδειξη του χαρακτήρα του πρωταγωνιστή.

Η ιστορία βρίθει από υπερβολές, εξοργιστικές καταστάσεις και παράνοια την οποία αρχικά ο αναγνώστης εκλαμβάνει ως μυθοπλαστικό στοιχείο, όσο όμως αρχίζει να χτίζεται η πλοκή του μυθιστορήματος, συνειδητοποιεί κανείς ότι οι καταστάσεις αυτές, όσο και αν φαντάζουν πέρα από κάθε πραγματικότητα, αντικατοπτρίζουν την αληθινή τρέλα και τον παραλογισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο συγγραφέας καταφέρνει να ξεφύγει από τον παγιωμένο τρόπο συγγραφής που χαρακτηρίζει αυτή τη θεματολογία, δηλαδή την απλή περιγραφή δραματικών και βάρβαρων καταστάσεων με σκοπό την πρόκληση δέους, αποστροφής και εντυπωσιασμού στον αναγνώστη. Χωρίς να μειώσει στο ελάχιστο τη σοβαρότητα και την ωμότητα των καταστάσεων ο Χέλερ καταφέρνει μεταξύ τραγέλαφου και κλαυσίγελου να «εξοργίσει» τον αναγνώστη μέσα από το παράλογο και το άδικο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά παράλληλα να τον κάνει να γελάσει μέχρι δακρύων!

Δυστυχώς δε γνωρίζω εάν αυτό το βιβλίο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, αλλά ακόμα και αν έχει, θεωρώ σωστότερο να διαβαστεί στα αγγλικά διότι πιστεύω ότι διαφορετικά θα χαθεί η ιδιαίτερη τέχνη του λόγου που διαθέτει, όπως και κάποια ξεκαρδιστικά λογοπαίγνια τα οποία δε δύναται να αποδοθούν αυτούσια στην ελληνική.

Enjoy!